NAMAZIN KILINIŞ ŞEKLİ VE EDEBLERİ (01)


Namaza başlamadan önce misvak kullanmak namazın faziletlerindendir. Bu konuda şu hadisi şerif nakledilmiştir:

“Misvak kullanarak kılınan namazın sevabı, misvak kullanmadan kılınan namazın sevabından yetmiş kat daha fazladır.”
(Ahmed, Müsned, VI, 272; Hakim, Müstedrek, I, 146; Ebu Ya’la, Müsned, No: 4738; Heysemi, ez-Zevaid, II, 98)


Namaza başlamadan önce Nas
sûresini okumak müstehaptır. Çünkü bu sûre onu cinni şeytanlardan
korumak için bir kalkan olur. Fatiha’yı okumaya başlamadan önce her
rekatta euzü besmele çekmelidir.
(Hanefilere göre, birinci rekatta euzû besmele çekilir, diğer rekatlarda ise Fatiha’dan önce sadece Besmele çekilir) Çünkü kişi Kur‘an okumaktadır ve her rekat ayrı bir namazdır.

Namaz kılan kişi tekbir alırken parmaklarını bitiştirmeli, kıyamda
dururken ayaklarının arasını dört parmak kadar açmalı, topuklarını ise
bitiştirmemelidir. Bu şekilde yapmak müstehaptır.

Alimlerden birisi demiştir ki: “Önceki insanlar imamı takip
ederlerdi; eğer imam tekbir alınca parmaklarını bitiştiriyor, kıyamda
iken ayaklarının arasını açık tutuyorsa bunları onun fıkhının iyi
olduğuna bir delil sayarlardı.”

İbnu Mesud (r.a), namaz kılarken topuklarını birleştiren birini görünce: “Şayet ayaklarını açsaydı sünnete uymuş olacaktı” demiştir.

Bir hadis-i şerifte: “Şüphesiz Hz. Peygamber (s.a.v) namazda ayaklardan birini kaldırıp havada tutmaktan ve iki topuğunu birleştirmekten men etti”
(Zebidi, İthafu’s-Sâde, III, 136) şeklinde rivayet edilmiştir.

Hadiste geçen “safane” kelimesi: Ayaklardan birini kaldırmak anlamına gelir. Şu ayette olduğu gibi: “Üç ayağının üzerinde durup birisini kaldırarak duran atlar kendisine arz edildiğinde...”
(Sad 38/31)

“Safed” kelimesi ise, iki ayağı birleştirmek anlamına gelir. Şu ayette geçtiği gibi:
“Suçluların demir halkalarla birbirine bağlandıklarını görürsün.”
(İbrahim, 14/49)

Alimlerden birinin iftitah tekbiri sırasında parmaklarını açtığını gördüm; bunu:
“Hz. Peygamber (s.a.v) tekbir alınca parmaklarını yayardı”
(Tirmizi, Salat, 63) hadisine göre yaptığını söylüyordu.

Hadis-i şerifte geçen ‘neşere’ kelimesi yaymak manasındadır. Bu manayı cümle içinde masdar olarak gelen
“neşren” desteklemektedir. Bu ifadeyi “birbirinden ayırmak” manasında anlamak da mümkündür. Çünkü, bazen
“bessen” ve “neşren” kelimeleri birbirinden ayırma
manasında kullanılır. Ancak, neşere fiilinin asıl manası ayırmak,
yaymaktır. Ayırma manasına kullanıldığı da olur. Mesela şu ayeti ele
alalım:
“Cennette serilmiş halılar vardır.” (Ğaşiye, 88/16) Buradaki “mebsûse” kelimesi ayrı ayrı yayma anlamındadır.

“Sanki etrafa yayılmış çekirge sürüsü gibi”
(Kamer 54/7) ayetinde, Neşere kelimesi, besse
anlamındadır. Besse kelimesi ayırma anlamına geldiği için, neticede
neşren kelimesi de, ayırma anlamına gelir.

Ancak İshak bin Râhuveyh’e: “Hz. Peygamber (s.a.v) namazda parmaklarını yaydı” hadisindeki “neşren” kelimesinin manâsı kendisine sorulunca:
“O, avucu açıp parmakları kapamaktır”
demiştir. Yanı bununla, avuç içini yummadığını söylemek istemiştir. Bu
güzel bir yorumdur. Çünkü mana bakımından “neşr/yayma, “tayy/katlamanın
zıddıdır.

İftitah tekbirini alırken parmaklarını açık tutan üç âlim gördüm.
Mescid-i Haramda namaz kıldıran, fıkhî bilgisi çok derin olan
Ebu’l-Hasan bunlardan biriydi. Aynı şekilde tekbir alırken parmaklarını
bitiştiren üç âlimi de gördüm. Ebu’l-Hasan bin Sâlim ve Ebu Bekr
el-Âcûrî bunlardan idi.

Hatırladığım kadarıyla, fakîh Ebu Zeyd de tekbir alırken parmaklarını açıyordu.

Namazdayken Fatiha’nın bitiminde “âmin” demek namazın faziletlerindendir. Hz. Resûlullah (s.a.v) amin konusunda şöyle buyurmuştur:

“İmam: ‘ve leddâllîn’ dediği zaman siz de
“âmin” deyiniz. Çünkü kimin âmin sözü meleklerin âmin sözüne denk
gelirse, geçmiş günahları affolunur.”
(Buhari, Salat, 262; Müslim, Salat, 72; Ebu Davud, Salat, 183; Tirmizi, Salat, 71, İbnu Hıbban, Sahih, No: 1804)

Resûlullah (s.a.v) âmin dediği zaman sesini yükseltirdi.

Amin kelimesinin iki okunuş şekli vardır. Biri uzatarak, diğeri
kısaltarak okumaktır. Her iki okunuşta da “mim” harfi şeddesiz olarak
okunur. Çünkü “mim” şeddeli okunursa mana “yönelenler” manasına gelir.
Şu ayette olduğu gibi:
“Rablerinin lütuf ve rızasını arayarak Beytü’l-Harama yönelmiş kimselere saygısızlık etmeyin.”
(Maide 5/2)

Sağ elini sol eli üzerine koyarak bileğinden tutar. Ellerini, göğsü
ile göbeği arasına koyarak bağlar. Çünkü bu tevazu ve huşûnun
belirtisidir. Alimlerden bir zat demiştir ki:
“Bu şekildeki duruşu, Aziz olan Allah’ın huzurunda boyun eğme olarak kabul ederim.”

Kalplerin Azığı (Kutu'l Kulüp)

EBÛ TÂLİB EL-MEKKÎ

ÜÇÜNCÜ CİLD

Tercüme ve Tahric
Dr. Dilaver SELVİ

SEMERKAND

allah razı olsun kurban rabbim namazı dosdoğru kılanlardan etsin inş

Allah Razı Olsun Kurban. Dosdoğru duralım durulalım inş.