Hicri Yılbaşı ve Hicret 4
Mehmet TALU


Taifliler ve diğer kabileler Resûl-i Ekrem (S.A.V.) Efendimizi reddederken Medine-i Münevvere'den gelenlerin daha ilk görüşmede İslama girmeleri ve her türlü tehlike ve sıkıntıyı göze alarak şehrin kapılarını Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimize açmalarının yani Medine-i Münevvere'nin hicret yeri oluşunun Sebebi ve hikmetleri üzerinde durmak gerekir. İslamiyetin doğuşu sırasında bu şehirde oturan Evs ve Hazrec kabileleri arasında çok eskilere dayanan şiddetli bir düşmanlık vardı. Yüz yirmi yıl boyunca birbiriyle sık sık savaşa tutuşan bu iki kabile arasındaki son çarpışma, hicretten beş ya da altı yıl önce Bu'as denilen yerde cereyan etmiş ve her iki taraftan pek çok kimse ölmüştü. Gerek Buas gerekse daha önce yapılan savaşlar birçok ocağın sönmesine yol açtığı için Hazreç ve Evs islamiyeti tanıyınca, bu yeni din sayesinde aralarındaki düşmanlığın kalkacağını ümit etmişlerdir. Bundan dolayı Bu'as savaşının Medinelilerin İslamiyete girişinde önemli bir yeri vardır. Nitekim Hz. Aişe (R.Anha) validemizin: "Buas, ALLAH'ın Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz için hazırlamış olduğu bir gündü." (Buhari, 3/1377, No:3566) dediği nakledilir. Bundan başka Medine-i Münevvere Yahudilerinin son peygamberin yakın bir zaman içinde çıkacağını haber vermeleri de halk arasında bir peygamber beklentisi doğurmuştur.

İkinci Akabe Bîatı, Peygamberliğin 12'nci yılının son ayı olan Zilhicce'de yapılmıştı. 13'üncü yılın ilk ayı Muharrem'de Medine-i Münevvere'ye hicret başladı. Ashab'tan Mekke-i Mükerreme'den Medine-i Münevvere'ye hicret eden ilk kişi Mahzumoğullarından Ebu Seleme Abdullah b. Abdülesed'dir. Ebu Seleme, Akabe biatlerinden bir yıl önce hanımı Ümmü Seleme ile birlikte hicret etmiştir. İkinci Akabe Biatı'nın ardından Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimizin hicrete izin vermesi üzerine ilk defa Amir b. Rebia ve hanımı Leyla bint Ebu Hasme göç ettiler; onların arkasından da diğer sahabeler gruplar halinde gitmeye başladılar. En son hicret eden ise Resûlullah (S.A.V.) Efendimizin amcası Abbâs (R.A.)'dır.

Mekke-i Mükerreme'nin fethine kadar geçen süre içinde, dini uğruna, evini-barkını, malını-mülkünü, âilesini, kabîlesini, akrabasını, bütün varlığını Mekke-i Mükerreme'de bırakarak Resûlullah (S.A.V.) efendimizin müsâdesiyle Medine-i Münevvere'ye göç eden Mekke-i Mükerreme'li Müslümanlara 'Muhâcirûn' adı verilmiştir.

Medine-i Münevvere'de muhâcirleri misâfir eden, onlara bütün imkânları ile yardımcı olan Medine'li Müslümanlara da 'Ensâr' denilmiştir. Muhâcirûn ve Ensâr, Kur'ân-ı Kerîm'de bir çok vesîlelerle övülmüşlerdir. (Bkz. Enfâl Sûresi:72, 74; Tevbe Sûresi:20, 100; Nahl Sûresi:41,110; Hac Sûresi:58; Haşr Sûresi:9; Fetih Sûresi:10,18, 29)

Muharrem ve safer aylarında Müslümanlar, âileleri ile birlikte hicret ettiler. Birer, ikişer, gizlice Mekke-i Mükerreme'den ayrılıp Medine-i Münevvere'ye gittiler. Ensâr tarafından Medine-i Münevvere civârındaki 'Avâlî' denilen köylere yerleştirildiler.

Hicret genellikle gizlice yapılmıştır; çünkü Mekkeliler ellerinden geldiğince engel olmaya çalışıyor, hatta yakaladıkları akrabalarını hapsediyorlardı. Yalnız Hz. Ömer (R.A.) Mekke-i Mükerreme'den gizli ayrılmadı. Kılıcını kuşandı, Kâbe'yi tavâf etti. Bütün müşriklere meydan okuyarak:

- İşte ben Medine-i Münevvere'ye gidiyorum. Analarını ağlatmak, karılarını dul, çocuklarını yetim bırakmak isteyenler peşime düşsün... dedi. Müşriklere meydan okudu, alenen yola çıktı. Hz. Ömer (R.A.)nun hicreti Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimizin hicretinden 15 gün kadar önce olmuştu.

Bunun üzerine Hz. Ebu Bekir (R.A.) iki deve satın alıp, hicret edeceği günü beklemeye başladı.

Dârunnedve'nin korkunç kararı

Akabe görüşmeleri ile Müslümanlık Medine-i Münevvere'de yayılmağa başlamış, müşrikler korktuklarına uğramışlardı. Üstelik Mekke-i Mükerreme'deki Müslümanlar da Medine-i Münevvere'ye göç etmişlerdi. Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimiz diğer müslümanlarla son ana kadar hicret etmemiş olması, Mekke müşriklerinin onun hicretine engel olma ihtimali ile açıklanabilir. Çünkü Mekke müşrikleri, O'nun bir başka kabile ile birleşmesinin kendilerinin aleyhine gelişmelere yol açacağını tahmin edebiliyorlardı. Mekke müşrikleri İslâm'ın Medine-i Münevvere'de yayılmasından ve Müslümanların oraya hicret etmesinden rahatsız oluyorlardı. Müşrikler için Müslümanların Mekke-i Mükerreme'yi terketmeleri yeterli değildi. Bilakis bu gelişme, endişelerini daha da artırmıştı. Hz. Muhammed (S.A.V.) Efendimizin de hicret edeceğini tahmin ediyorlardı ve bunun gerçekleşmesinden korkuyorlardı. Esasında onlar Medine-i Münevvere'ye hicrete temelden karşıydılar. Nitekim bu yüzden Akabe Bîatları gizli yapılmış, Hz.Ömer (R.A.) hariç diğer Müslümanlar gizlice hicret etmişlerdi. Çünkü müşrikler, İslâmiyet'in Medine-i Münevvere'de güçlenmesinden korkuyorlardı.

Şimdi Hz. Muhammed (S.A.V.) Efendimiz de Medine-i Münevvere'ye gider, Müslümanların başına geçer ve İslâm orada güçlenirse, böyle bir gelişme Mekkeliler için siyâsî ve ekonomik açıdan tehlike arzederdi. Medine, Mekke-i Mükerreme'yi Suriye'ye bağlayan kervan yolu üzerinde yer aldığından, Mekke'lilerin Şam ticâret yolu kapanabilir, Kureyş'in ticârî hayatı ve her şeyden önce Mekke-i Mükerreme'nin dış güvenliği tehlikeye girmiş olurdu.

Mekke müşrikleri Müslümanlara son derece kötü davranmışlar, târihte eşine ender rastlanan işkence ve hakarette bulunmuşlardı. Bunlar Medine'lilerle birleşip, kuvvetlendikten sonra kendilerinden öç alabilirlerdi.