Tilâvet Secdesi Nedir?

Kur'an'daki bir secde âyetini okuyan veya dinleyen müslümanın yapması vacib olan secdedir.Bunlardan herhangi biri, üzerine vacib olan secdeyi yapmazsa günahkar olur.

Resulullah (s.a.v) buyuruyor: Ademoğlu secde âyeti okur ve secde ederse şeytan ağlayarak ayrılır ve: "Yazık bana, insanoğlu secdeyle emredildi ve secde etti, mukabilinde ona cennet var. Ben de secdeyle emrolundum ama ben itiraz ettim, benim için de ateş var '' der. ''

Tilâvet Secdesi Niçin Vacibtir?
Kur'an-ı Kerîm'de şöyle buyurulur: "Onlar kendilerine Kur'an okununca secde de etmezler." (İnşikâk,21). Bir kimse ancak vacib olan işi yapmamaktan ötürü kötülenir. Diğer yandan bu secde namazda yapılan secde olup, namaz secdesi gibi vacib hükmüne tabi olur.
Resulullah (s.a.v) buyuruyor: "Kur'an'ı okuyan ve dinleyene secde etmek vacibtir"
Tilavet secdesi yapmak, Hanefilere göre vacip, diğer üç mezhebe göre ise sünnettir.

Tilâvet Secdesi Ne Zaman Vacib Olur?
Secde âyetini okumak. Okuyanın kulakları duymasa bile secde gerekli olur.
Okunan secde âyetini işitmek veya dinlemek. İşitmek kasıtsız, dinlemek ise kasıtlı olur.
Bir imama uymuş olmak, İmama uyan kimse imamın okuduğu secde âyetini duymasa bile tilâvet secdesi yapar.
Okuyan duyma özürlü olsa dahi, okuma ile üzerine vacip olur.

Müslüman olan bir cünüp veya sarhoş da okuyacağı veya işiteceği bir secde âyetinden dolayı secde ile yükümlü olur. Temizlik ve ayık halinde bu secdeyi yapmaları gerekir.
Kendisine secde âyetinin okunduğu haber verilen uyuyan kimseye de tilâvet secdesi vacib olur.
Secde âyetini hoparlörden dinlemek, okuyucudan dinlemek gibidir. Radyo ve televizyondan dinlenen secde âyeti de hoparlörden dinlemeye benzer. Çünkü sesin tel aracılığı ile ulaşması ile ses dalgaları aracılığı ile telsiz olarak anında ulaşması arasında bir fark bulunmamaktadır.

Tilâvet Secdesi Ne Zaman Gerekmez?
Bir kimse secde âyetini papağan gibi öğretilmiş bir kuştan veya ses kayıt cihazının bantından yahut ses yankısı olarak dinlerse secde etmesi gerekmez. Secde âyeti uyuyan, baygın olan veya akıl hastası bulunan yahut mümeyyiz olmayan çocuktan işitilse, en sağlam görüşe göre tilâvet secdesi gerekmez.

Tilâvet Secdesini Geciktirmek Günah mı?
Namaz dışında okunan secde ayetlerinin secdesi, ömür boyunca yapılabilir. Ancak özürsüz olarak geciktirmek mekruhtur.

Gecikmeden dolayı bir günah işlenmiş olmazsa da bu vacibi yerine getirmeden ölen insan günahkar olur.
Tilavet Secdesi Nasıl Yapılır?
Başta tilavet secdesi yapacak kişinin abdestli, üstünün başının temiz ve avret yerlerininde örtülü olması şarttır.

Tilavet secdesi yapmak niyetiyle abdestli olarak kıbleye dönülür ve eller kaldırılmaksızın "Allahüekber" diyerek secdeye varılır.

Üç kere "Sübhâne rabbiye'l-a'lâ" denildikten sonra yine "Allahüekber" diyerek kalkılır.
Secdeden kalktıktan sonra "Ğufrâneke Rabbenâ ve İleykel masîr" denir.

Secde âyetinin mealini okuyana secde gerekir mi?
Secde âyetinin mealini okuyan veya dinleyen kimse de secde yapmalıdır.

Kur'an-ı Kerîm'de on dört yerde secde âyeti bulunmaktadır. Bu süreler ve âyet numaraları aşağıda verilmiştir:

SECDE AYETLERİ
[color=blue]

Secdeyi Vacib Kılan Ayetler
1.A'raf Suresi ayet:206
2.Rad Suresi ayet:15
3.Nahl Suresi ayet:49
4.İsra Suresi ayet:107
5.Meryem Suresi ayet:58
6.Hacc Suresi ayet:18
7.Furkan suresi ayet:60
8.Neml Suresi ayet:25
9.Secde suresi ayet:15
10.Sad Suresi ayet:24
11.Fussilet Suresi ayet:37
12.Necm Suresi ayet:62
13.İnşikak Suresi ayet:21
14.Alak Suresi ayet:19

Tilavet Secdesi yapılmasını gerektiren
Secde Ayetleri hangi surelerde, kaçıncı cüzlerde bulunur:

1 – A’râf Sûresi'nin 206. âyet-i kerimesi, ( 9 . Cüz’de)

2 – Ra’d Sûresi'nin 15. âyet-i kerimesi, (13 . Cüz’de)

3 – Nahl Sûresi'nin 49. âyet-i kerimesi, (14 . Cüz’de)

4 – İsrâ Sûresi'nin 107. âyet-i kerimesi, (15 . Cüz’de)

5 – Meryem Sûresi'nin 58. âyet-i kerimesi, (16 . Cüz’de)

6 – Hacc Sûresi'nin 18. âyet-i kerimesi, (17 . Cüz’de)

7 – Furkân Sûresi'nin 60. âyet-i kerimesi, (19 . Cüz’de)

8 – Neml Sûresi'nin 25.âyet-i kerimesi, (19 . Cüz’de)

9– Secde Sûresi'nin 15. âyet-i kerimesi, (21 . Cüz’de)

10 – Sâd Sûresi'nin 24. âyet-i kerimesi, (23 . Cüz’de)

11 – Fussilet Sûresi'nin 37. âyet-i kerimesi (24 . Cüz’de)

12 – Necm Sûresi'nin 62. âyet-i kerimesi, (27 . Cüz’de)

13 – İnşikak Sûresi'nin 21. âyet-i kerimesi, (30 . Cüz’de)

14 – Alâk Sûresi'nin 19. âyet-i kerimesi, (30 . Cüz’de)[/size]

Secde Âyetinin Tekrarlanması
Bir mecliste secde âyetinin birden fazla tekrarlanması hâlinde bir tilâvet secdesi yeterlidir. Secdeyi ilk okuyuştan sonra yapmak daha iyidir. Başka bir görüşe göre, bu secdeyi tehir etmek daha uygundur.
Yine bir kimse çeşitli yer ve meclislerde bir secde âyetini tekrarlarsa, secdenin de tekrarlanması gerekir.
Bir kaç secdenin bulunduğu çeşitli âyetleri okuyan kimsenin, meclis bir olsun farklı bulunsun, her bir âyet için ayrı bir tilâvet secdesi yapması vacib olur.
Açık arazide ve yoldaki meclis birliği üç adım yürümekle, yani o yerden başka yere geçmekle; ağaç üzerinde bulunan için ağacın bir dalından başka bir dalına geçmekle; veya bir nehirde yüzmekle değişmiş olur. Küçük bir evde bir köşeden diğerine geçmekle veya büyük bir camide mekân değişikliği gerçekleşmez.

Ancak okuyan sabit bir yerde bulunmakla birlikte dinleyen meclis değişirse secdenin vücûbu da tekrarlanır.

Tilâvet Secdesini Bozan Haller
Namazı bozan her şey tilâvet secdesini de bozar.

Tilâvet secdesinden kalkmadan abdestin bozulması, konuşma veya kahkaha ile gülme gibi. Ancak bu secdede, kahkaha ile gülmek abdesti bozmaz, kadınlarda bir hizada bulunmak da bu secdeyi ifsat etmez. [/b]

Kaynaklar:
1) Kur'an-ı Kerim
2) Kütüb-i Sitte
3) İslam İlmihali, Ali Fikri Yavuz
4) Şamil İslam Ansiklopedisi, Secde-i Tilavet
5) İlmihal, 1, İman, İsam, Türkiye Diyanet Vakfı