İSRAF BİLİNCİ AİLEDE BAŞLIYOR
Gül BEKTAŞ
Çocukların tüketimleri
artık yalnız gıda ve oyuncak sektörü ile sınırlı değil. Çocuklar için
teknolojiden giyime kadar ciddi harcamaların yapıldığı günümüzde,
minikler kıyafet tercihlerini bile çizgi film karakterlerinden, müzik
gruplarından, dizi film karakterlerinden ve oyuncak karakterlerinden
belirliyorlar. Birkaç kez giyilip kenara atılan kıyafetler, ambalajı
açılınca önemi kalmayan oyuncaklar, her istediğini elde eden çocuğa bir
süre sonra tatmin olmamayı öğretiyor. Böylece tüketim çılgınlığı
içerisinde büyüyen çocuk doyumsuzluk sorunu yaşıyor. Uzmanlar günümüz
çocuklarının doyumsuz olmasının en önemli faktörünün ebeveynlerin
çocuğun isteklerine sınır koymaması olduğunu söylüyorlar. Çocukların
isteklerinin hiçbir zaman bitmeyeceğine, her zaman daha fazlasını
isteyeceklerine dikkat çeken uzmanlar, anne babaların çocuklarının
mutluluğu için onlara israfın ne olduğunu öğretmeleri gerektiğini
belirtiyorlar.
OKUL ÖNCESİ DÖNEM ÇOK ÖNEMLİ
0-6
yaş arası, çocuğun gelişmesinin ve öğrenmesinin en hızlı olduğu dönem
olarak kabul ediliyor. Tutum ve yatırım alışkanlığını küçük yaşlarda
kazanan çocuk, bu alışkanlığını büyüyünce de devam ettiriyor. Küçük
yaşta boşa akan suyu, gereksiz yanan lambayı kapatmayı öğrenen, zamanı
iyi değerlendirme alışkanlığı kazanan çocuk yetişkin olduğunda bu
huyundan vazgeçmiyor. Psikolog Ayşe Oktay okul öncesi dönemin
çocukların ihtiyaçları konusunda sabırsız davrandıkları, benmerkezci
oldukları bir dönem olduğunu söylüyor. Bu konuda uygun bir disiplin
anlayışının, çocukların tüketim davranışları konusunda olumlu etkiler
yapacağını belirten Oktay, ailenin bu yaş döneminde her konuda olduğu
gibi tüketim alışkanlığı konusunda da çocuğa model olması gerektiğini
ifade ediyor. Okul öncesi dönemin model alarak öğrenme dönemi olduğunu
belirten Oktay, anne babalara şu tavsiyelerde bulunuyor: “Çocuğun
kumbarada biriken paralarla oyuncağının alınması, küçülen ya da eskiyen
giysilerin çocukla birlikte belirlenerek, yeni sezon alışverişinin buna
göre yapılması, kullanılamayacak giysilerin ayrılarak bir başkasına
verilmesi gibi işlemler onun tüketimi somut olarak görmesine ve tüketme
davranışında kendine ait sınırlar kazanmasına yardımcı olacaktır.”
İSRAFIN YANLIŞLIĞI OYUNLA ANLATILMALI
Çocukların
nasihat yerine anne babanın davranışlarına baktığını anlatan Oktay,
“Odadan çıkarken ışığı kapatan, yarım kalan yemeği çöpe dökmeyip
saklayan, suyu gerektiği kadar akıtan ebeveyni gören çocuk kendi
davranışlarını da buna göre düzenler. Anne baba bu davranışların aksini
yaptığı takdirde, çocuğa defalarca israfın yanlış olduğunu anlatsa da
söylenenlerin hiçbir önemi kalmaz” diyor. Oktay ayrıca çocuklara israf
etmemeyi öğretmenin bir diğer yolunun onlarla bu konu ile ilgili
oyunlar oynamak olduğunu söylüyor. Özellikle okul öncesi dönemde çocuğa
nimetin kıymetinin oyunla anlatılabileceğini ifade eden Oktay şunları
söylüyor: “Çocuğa oyunla, israf etmeyecek bir hassasiyet kazandırırken
onu zorlamamış oluruz. Örneğin bütün aile bireylerinin sofrada olduğu
bir akşam yemeğinde,‘Bu bize nereden ve nasıl geliyor?’ oyunu
oynanabilir. O gün için seçilen meyve veya sebzenin sofraya gelene
kadar hangi aşamalardan geçtiği gösterilip, bunu çöpe atmanın tüm emeği
geçenlere saygısızlık yapmak anlamına geldiği çocuğa anlatılabilir.”
MASALLARIN İÇİNE İSRAFI YERLEŞTİRİN...
İsraf
bilincini öğretmek için eşyaların dilinden çocuklara seslenerek yazdığı
“Eşyalar Konuşuyor” kitabının yazarı ve miniklerin masalcı teyzesi
Şebnem Güler Karacan da, ebeveynlerin israf konusunda oyun ve masala
başvurmalarını tavsiye ediyor. Masal ve oyunların eğitimin temelinde
yer aldığını belirten Karacan, “Çocuğunuzun okul çantası olun ve onu
kötü kullandığında çantanın neler çektiğini anlatın ona. Tabi burada
biraz yeteneklerinizi ön plana çıkaracaksınız. Bir süre sonra o da bu
oyuna katılacak ve çantası için üzülmeye başlayacak. İşte asıl vurucu
bölüm burası.” Karacan ayrıca çocukların, kendini, masallardaki
karakterin yerine koyduğunu ve masalda anlatılan dersi kendilerinin
çıkardığını belirterek, “Masallar çocuklara bir şeyleri öğretmenin en
güzel yolu aslında. Ama masal anlatırken, ima ile bile olsa, ondan
bahsettiğinizi fark ettirmemeniz gerekir. Aksi takdirde anlattığınız
masaldan sıkılıp, sizi bir daha dinlemeyecektir” diyor.
Paz Şub. 23, 2014 7:32 pm
abi emeğine sağlık,,,
